Descargar

Ley general de derechos lingüísticos de los pueblos indígenas (página 2)


Partes: 1, 2

NDÀYÍ ÙXÙ KÒMÌ: Kùuvaça veçe tyíño naní INALI, ñàyóço kaçndatyíñoña xíçínmiíñá, takundaçvindaaña veçetyíño nòòkáçno ÑooKòçyó. INALI kuukuuña veçe tyíño ñàtyindeé ndiçi nìvinà ndóo ñoçòn ÑooKòçyó, takuukomíñá ndàyí ñàkasananiña kuàtyi, takundaçvindaaña Secretaría de Educación Pública, kukomíñá kuàçàní nòòndaçátyíño, ñàkivityindeéñá, ñànakòondeèñá, tatyindeéñá miíyó ñàkàçànyó takundaayóñá, ñàvàça kuaçnoña, kuxaña, saá ndiçi nòòtnòçon xììxítnàyó, ñàkáçànyó nòòñoçòn ÑooKòçyó. INALI tyindeéñá miíyó ñàkivi kusìì ñiniyóñà ndìtyí níçin ndáka miíyó nàÑooKòçyó, tatyindeé ndaaña ònìsaá nòònàtyíño: nàtyíño ÑooKòçyó, nàtyíño ñoo ñànìtàçvì niçni tìxiña, xíçín nàtyíño ñoo nòòndáçvindaa ñoo válí. Saá nàtyíño yóço nakòoyuçúná xàçà ndìkí kasandivina ndàyíñà vàxi nòòtutu yóço. Ndiçiñà nìkàçànyó xàçà yóço, veçe tyiño INALI xíni ñóçón:

a) Siçna tyitnónìñá, ndasayíkòònñá yoo kúuñà xíniñóçón ñàkivi kuaçno tnòçon xììxítnàyó, tava vàçana kìçva, tandatnóçónná xíçín ònìsaá nòòveçe tyíño ñàyíyó tìxi ÑooKòçyó, ndatnóçónna xíçínnà ñoo válí, xíçínnà ñoonáçno, nòòkáçànnà tnòçonyó, tanakòo yuçúná ndàsaakoo ñàònvása ndiçi xàçà tnòçonyó, ñànduvíçíyónà nà káçàn, ñàònvása kakañini nóoyó xàçàñà káçànyó tnòçon xììxítnàyó.

b) Kàçànñà xàçà ndiçi nòòtyiño, ñàkivi tyindeé tnòçonyó, ñànáònvása ndiçi xàçàñá, ñàkivi nakòokà ndeè ñàxínitnónìyó, ñàndìtyí káçàn xàçàyó, káçàn xàçà tnòçon xììxítnàyó, kaníí ñoçòn ÑooKòçyó.

e) Formular y realizar proyectos de desarrollo lingüístico, literario y educativo.

f) Elaborar y promover la producción de gramáticas, la estandarización de escrituras y la promoción de la lectoescritura en lenguas indígenas nacionales.

g) Realizar y promover investigación básica y aplicada para mayor conocimiento de las lenguas indígenas nacionales y promover su difusión.

h) Realizar investigaciones para conocer la diversidad de las lenguas indígenas nacionales, y apoyar al Instituto Nacional de Estadística, Geografía e Informática a diseñar la metodología para la realización del censo sociolingüístico para conocer el número y distribución de sus hablantes.

i) Actuar como órgano de consulta y asesoría de las dependencias y entidades de la Administración Pública Federal, así como de las instancias de los Poderes Legislativo y Judicial, de los gobiernos de los estados y de los municipios, y de las instituciones y organizaciones sociales y privadas en la materia.

j) Informar sobre la aplicación de lo que dispone la Constitución, los tratados internacionales rati?cados por México y esta Ley, en materia de lenguas indígenas, y expedir a los tres órdenes de gobierno las recomendaciones y medidas pertinentes para garantizar su preservación y desarrollo.

k) Promover y apoyar la creación y funcionamiento de institutos en los estados y municipios, conforme a las leyes aplicables de las entidades federativas, según la presencia de las lenguas indígenas nacionales en los territorios respectivos.

l) Celebrar convenios, con apego a la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos, con personas físicas o morales y con organismos públicos o privados, nacionales, internacionales o extranjeros, con apego a las actividades propias del Instituto y a la normatividad aplicable.

ARTÍCULO 15. La administración del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas estará a cargo de un Consejo Nacional, como órgano colectivo de gobierno, y un Director General responsable del funcionamiento del propio Instituto. El domicilio legal del Instituto será la Ciudad de México, Distrito Federal.

c) Nandukúkàñà míítyí nòòkàçànyó tnòçon xììxítnàyó, ñàònvása ndiçi xàçàñá, kivi kuniñóçónyóñá ndàmíítyí nìxàyó ndóoyó nòòñóçòn ÑooKòçyó, nakuniña yityì ñàkivi síkuaçakàyó xàçà tnòçonyó, nakuni tnónìnà ndìkí nakòondeéña, ñànakòo veçe, nìvi, nòòsínàçàn tnáçanna, kaçvina, kàçànnà, taana, nduyikòòn xàçà tnòçonna. Ndiçi nìvi nàndóo nòòtyútú, nàndóotiçvi, nàndóondíkà, nàndóovíxíín, xíniñóçón kundàà ñininà xàçà ñàkuiká tnòçonna, takukiçvì ñinina kunina tnòçon xììxítnàna, takivi yàçañà yóço tìxi kàaxíta, nòòtutu kiáçvi, nòòkàa xíto taxínisòçoyó, ndànákátyí miíndàyí xàçà kàaxáta niçno ndusu kaníí ñooyívi.

d) Tyindúçuñá ndàyí ñàkivi nakonina, yoo kúu nàxàvàça táa, nàxàvàça káçvi tnòçon xììxítnàná. Tataxiña tutuñà ndaçànà xàkúutyiño vàça, nàsíndikó niçni tnòçon, nànátaa, tasaá ndaçà ndiçi nàxàkàçvi ndiyo síkóón soxínìnà kàçànnà tnòçon xììxítnàná, tutu yóó ndakuiinña xàçàná ndí vàça káçànnà, vàça káçvina, vàça táana tnòçon xììxítnàná, xíçín tnòçon sáçán.

Tyindeé ndaaña xíçín nàkáçàn tnòçon xììxítnà ñàkivi kaçvina takuundítyí kànà xàçàñà tákunà ñooyívi yóço, takìçviña tìxi tutu nàkáçvi ndiyo síkóón, (licenciatura, posgrado, diplomados) takìçviña tìxi ndiçi nòòkáçvina, nòòsinokuaçana takuutyiño kànà.

e) Nakani ñiniña, tanakosòñá nòòtutu kómí ndàyí, ñàkivi kuundiviña, xàçà ñàndìtyí xínì nàkáçàn tnòçon xììxítnà. Tasaá nàyóço kàçànnàñá, taanañá, kaçvinañá, tasánàçànnàñá.

f) Tyindeéñá, ñàkivi kuuvàça tutu ñàtaxi yityì ndìkí kàçànyó, ndìkí taayó tnòçon xììxítnàyó ÑooKòçyó, ñàkivi ñii kátyí taayó.

Tatyindeéñá ñàkuutyiño xaxayó ñàndìtyí, ñàtáa, xíçín ñàkaçviyó tnòçon xììxítnàyó.

g) Nandukúndaa ñiniña, ndìkíkáa xàçà tnòçon káçànnà ÑooKòçyó.

Takoniñóçónna ñàndìtyí yóço ñàkivi kundààkà ñini kuàçàkà nìvi xàçà tnòçon ñàkáçànnà ÑooKòçyó, tatyindeéñá ñànakuità niçno ñàndìtyí xàçà ndiçi nòòtnòçon xììxítnàyó.

h) Nandukúñá yityì ñàkúndàà ñiniña ndàsaakúu tnòçon xììxítnàyó yíyó ÑooKòçyó, tatyindeéndaaña xíçín Instituto Nacional de Estadística, Geografía e Informática ñàkivi kàçàn tnáçanna ndìkíkoo nakòo tutu nòònakosò ndiçi ñoo nòòkáçànnà ñii ñii nòòtnòçon xììxítnàyó, ñàkivi kundàà ñiniyó ndàsaa kúuyónà káçàn, tamíítyí kúuñà ndóoyó.

i) Veçetyiño ñoçòn ÑooKòçyó, veçe nòònákòoyuçúná xàçà ndàyí, veçe nòòkúnani kuàtyi, kaníí ñooñà nìtàçvì niçni tìxi ÑooKòçyó, veçe tyíño nòòndáçvindaa ñoo válí, tandiçi saákà veçe tyíño válí, xíçínnà nákiçin tnáçan xíçínmií, áánnà kúumií, nàyóço ndàkàtnòçónná INALI, tatyindeé tnáçanna xíçínná ndàyoo kúukàñà kónìnà, tandà yoo kúukàñà xíniñóçónná.

ARTÍCULO 16. El Consejo Nacional se integrará con: siete representantes de la administración pública federal, tres representantes de escuelas, instituciones de educación superior y universidades indígenas, y tres representantes de instituciones académicas y organismos civiles que se hayan distinguido por la promoción, preservación y defensa del uso de las lenguas indígenas.

Los representantes de la Administración Pública Federal son los siguientes:

1) El Secretario de Educación Pública, quien lo presidirá en su carácter de titular de la coordinadora de sector, con fundamento en lo establecido en la Ley Federal de Entidades Paraestatales.

2) Un representante de la Secretaría de Hacienda y Crédito Público con el nivel de Subsecretario.

3) Un representante de la Secretaría de Desarrollo Social.

4) Un representante de la Secretaría de Comunicaciones y Transportes.

5) Un representante del Consejo Nacional para la Cultura y las Artes.

6) Un representante del Instituto Nacional Indigenista.

7) Un representante de la Secretaría de Relaciones Exteriores.

El Director General será designado por el Presidente de los Estados Unidos Mexicanos, a propuesta de una terna presentada por el Consejo Nacional y podrá permanecer en el cargo por un periodo máximo de 6 años; preferentemente hablante nativo de alguna lengua indígena; con experiencia relacionada con alguna de las actividades sustantivas del Instituto y gozar de reconocido prestigio profesional y académico en la investigación, desarrollo, difusión y uso de las lenguas indígenas.

ARTÍCULO 17. Las reglas de funcionamiento del órgano de gobierno, la estructura administrativa y operativa, así como las facultades y reglas de ejecución del órgano de dirección del instituto, se establecerán en el Reglamento Interno del organismo y que serán expedidas por el Consejo Nacional.

j) INALI ndatnóçónñá xíçín nàkáçàn tnòçon xììxítnà, ndíyíyó ndàyí tìxi ndàyí káçno ÑooKòçyó ñàkáçàn xàçàná, tayíyó ningakàñà nìkàçàn tnáçan nàtyíño ñooyívi xíçín ninga nàtyíño ninga ñooyívi xàçà nàkáçàn tnòçon yóço. Tatàçndà tyiño nòò ònì saá nòòveçe tyiño: nàtyíño ÑooKòçyó, nàtyíño ñoo ñànìtàçvì niçni tìxiña, xíçínnà tyíño ñoo ndáçvindaa ñoo válí. Takàçànnà xíçínnà yóço ndìkíkoo ñàònvása ndiçi xàçà tnòçonyó, tatyindeéná miíyó ñàkàçànyóñá, taayó ñá, kaçviyóñá, tasánàçànyóñá.

k) INALI tyindeéñá ñii ñii ñoo ñànìtàçvì niçni tìxi ñoçòn ÑooKòçyó, saá ñoondíso xíçín ñoo válí, ñànakòo veçe tyíño nòòsákuaçana tnòçon xììxítnàná, ñàkáçànnà ñoo yóço, ndànákátyí, ndàná tyítnónì ndàyí ñii ñii ñoo ñànìtàçvì niçni tìxi ñoçòn ÑooKòçyó.

l) INALI nakòoyuçúñá xíçín ndiçi nìvi, xíçín ndiçi veçe tyíño, xíçín nàkúumií, nàndóo ÑooKòçyó, xíçín nìvinàndóo ninga ñooyívi. Saá ningakà nàndiçi ñini xàçà tnòçon xììxítnàyó, ndànákátyí ndàyí káçno ÑooKòçyó.

NDÀYÍ XÀçÒN: INALI yóço kundaçvindaañà xíçín Consejo Nacional, takuukomíñá ndàyínà tyíño ÑooKòçyó. Takoo ñii nìvinà kuundiso tyíño, ñàkivi katyíño INALI, taveçe tyíño yóço kooña miímàçñó ÑooKòçyó.

NDÀYÍ XÀçÒN ÑII: Ùxà kuukuunà kuundiso tyíño xíçín Consejo Nacional: ònì kuukuu nàkee tìxi veçe nòòkáçvinà xàsíkóón káçvi, xíçín nàkáçvi ndìkí kundooyó xíçín tnáçanyó; taònì kuukuuna kee veçe nòòsánàçàn nà, xíçín nànákutnáçanmií, tanàyóço kuukuuna nàvàça káçàn xàçà tnòçon xììxítnàyó, tandáana tnòçonyó, ñàònvása ndíçi xàçàñá, tatyindeéndaa tnáçanna xíçín miíyó nàkàçàn tnòçon xìì xítnàna.

Nàyóço kuukuu nàkuundiso tyíño nòòkáçno ÑooKòçyó:

1) Ta Secretario de Educación Pública kuukuu tàkáçno, tàkaçndatyíño nòòsavakànà ndáçvindaa xíçínra, ndànákátyí ndàyí ndíso xíçín ÑooKòçyó.

2) Ñii tnáçannà ndíso tyíño xíçín Secretaría de Hacienda y Crédito Público.

3) Ñii tnáçannà ndíso tyíño xíçín Secretaría de Desarrollo Social.

4) Ñii tnáçannà ndíso tyiño xíçín Secretaría de Comunicaciones y Transportes.

5) Ñii tnáçannà ndíso tyíño xíçín Consejo Nacional para la Cultura y las Artes.

6) Ñii tnáçannà ndíso tyíño xíçín Instituto Nacional Indigenista.

7) Ñii tnáçannà ndíso tyíño xíçín Secretaría de Relaciones Exteriores.

El órgano de gobierno se reunirá cada seis meses de manera ordinaria, y de manera extraordinaria cuando sea convocado por su Presidente; se integrará por la mayoría de sus integrantes, y sus decisiones se adoptarán con la mayoría de los presentes.

ARTÍCULO 18. Para el cumplimiento de sus atribuciones el Director General tendrá las facultades de dominio, de administración y para pleitos y cobranzas, incluyendo las que requieran de cláusula especial, sin más limitaciones que las especí?cas que le llegue a imponer en forma general el Estatuto o temporales por parte del Consejo Nacional.

ARTÍCULO 19. El órgano de vigilancia administrativa del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas estará integrado por un Comisario Público Propietario y un Suplente, designados por la Secretaría de la Contraloría y Desarrollo Administrativo.

ARTÍCULO 20. El Consejo Nacional del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas, previa consulta a los estudios particulares de los Institutos Nacional de Antropología e Historia y Nacional de Estadística, Geografía e Informática, a propuesta conjunta de los representantes de los pueblos y comunidades indígenas, y de las instituciones académicas que formen parte del propio Consejo, hará el catálogo de las lenguas indígenas; el catálogo será publicado en el Diario O?cial de la Federación.

ARTÍCULO 21. El patrimonio del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas se integrará con los bienes que enseguida se enumeran:

I. La cantidad que anualmente le edu.redcomo subsidio el Gobierno Federal, a través del Presupuesto de Egresos;

II. Con los productos que adquiera por las obras que realice y por la venta de sus publicaciones, y

III. Los que adquiera por herencia, legados, donaciones o por cualquier otro título de personas o de instituciones públicas o privadas.

ARTÍCULO 22. Para garantizar el cumplimiento de las obligaciones y atribuciones señaladas en esta Ley y conforme a lo dispuesto en el penúltimo párrafo del Apartado B, del artículo 2o. de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos, en materia de derechos y cultura indígena, la Cámara de Diputados del Congreso de la Unión, las Legislaturas de las Entidades Federativas y los Ayuntamientos, en el ámbito de sus respectivas competencias, establecerán las

Consejo Nacional taxiña ònì kìvì nìvi nàkivi kuukuu Director General, nàkuiso tyíño xíçín veçe INALI. Tatà Presidente ÑooKòçyó nakàxiinra ñii nàyóço nàkuukuu Director General, kuundiso tyíñona nòòñá ìñò kuìyà. Takuukuuna ñii nìvi nàkáçàn tnòçon xììxítnàná, kuukuuna nàxàxínì xàçà tyiño ñàkéçé INALI, kuukuuna ñii nìvi nàkánoo vàça tnòçon nòòsavakà nìvi, áánnòònàndìtyí, nànándukúndaa ñini, ñàtyindeéná miíyó ñàkàçànyó, ñàtaayó, ñàkaçviyó, taxíniñóçón kuukuuna ñii nìvi nàxàxáta niçno tnòçon xììxítnàyó.

NDÀYÍ XÀçÒN ÒVÌ: Koo ñii ndàyí tìxi veçe tyíño INALI ñàkivi kaçnda tyíñoña, takuuniçinña yityì xíçín nàtyíño veçe yóço.

TàPresidente INALI nakanara nàtnáçanra nòòñà ìñò yòò, áányàtyìkà, táùxà kuukuuna nòòndiçina, taònvása kivi kàçàn tnáçanna táloçokúuna. Xíniñóçón vàçará kòmì kuukuuna, taçví savana, takanóokà sìínná, saákutyiño nakòoyuçúná xàçà ñii tyiño.

NDÀYÍ XÀçÒN ÒNÌ: Ñàkivi kundivi tyiño yíyó ndaçà tàDirector General, miíra kaçnda tyíño nòòndiçinà kátyíño INALI. Kivi kundityira nòòndiçi kuàtyi, áánnakiçin yáçvírá xàçà tyiño ñàkéçé INALI, tandakuiinra ndàndákà tutu káçàn xàçà ndàyí yóço.

NDÀYÍ XÀçÒN KÒMÌ: Secretaría de la Contraloría y Desarrollo Administrativo kuukomíñá ñii comisario nàkaçnda tyíño nòòkáçno, tañiinà kuundikòònndaa xíçínná. Tanàyóço kiçinna kìçva ndìkí kátyíñona tìxi veçe INALI.

NDÀYÍ ÒKÒ: Consejo Nacional ñàndáçvindaa veçe INALI siçna ndàkàtnòçonná Instituto Nacional de Antropología e Historia, xíçín Instituto Nacional de Estadística Geografía e Informática, nàndíso tyiño xíçín nàkáçàn tnòçon xììxítnàyó, xíçín veçe nòòsánàçànnà. Tandáçvindaana xíçín Consejo Nacional veçe tyíño INALI, ndaniçinna ñii tutu nòònakosò ndiçi nòòtnòçon xììxítnàyó yíyó ÑooKòçyó, tañàyóço ndìçviña tìxi Diario Oficial de la Federación ÑooKòçyó.

NDÀYÍ ÒKÒ ÑII: Ñàyóço kuukuu ndaçá tyiño INALI ñàkivi kutakuñà:

I. Nàtyíño ÑooKòçyó tavaná kìçva ndàsaa siòçón kixaà ndaçà INALI kuìyà takuìyà, tatyítnónìná ndàsaa siòçón koniñóçón INALI ñii ñii kuìyà, ñàkivi kasandiviña tyiño ñàvàxi nòòtutu yóço.

II. INALI kiçin yáçvíñá xàçà tyiñoñà kéçéñá, áánxàçà tutu ñàsíkoñá.

III. INALI kivi nakiçinña ndiçi nòòñàçan ñàtaxinà kúumií, áánñàtaxi nàveçe tyíño ndaçàñá.

NDÀYÍ ÒKÒ ÒVÌ: Ñàkivi kundivi ndàyí ñayíyó nòòtutu yóço, ndàná kátyí ndàyí òvì nòòNdàyí káçno ÑooKòçyó, ñàkáçàn xàçà tnòçon xììxítnàyó,

partidas especí?cas en los presupuestos de egresos que aprueben para proteger, promover, preservar, usar y desarrollar las lenguas indígenas.

ARTÍCULO 23. Las relaciones laborales del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas y sus trabajadores se regirán por la Ley Federal de los Trabajadores al Servicio del Estado, Reglamentaria del Apartado B del artículo 123 Constitucional.

ARTÍCULO 24. El Instituto Nacional de Lenguas Indígenas y sus correlativos estatales en su caso, promoverán que las autoridades correspondientes expidan las leyes que sancionen y penalicen la comisión de cualquier tipo de discriminación, exclusión y explotación de las personas hablantes de lenguas indígenas nacionales, o que transgredan las disposiciones que establecen derechos a favor de los hablantes de lenguas indígenas nacionales, consagrados en esta ley.

ARTÍCULO 25. Las autoridades, instituciones, servidores y funcionarios públicos que contravengan lo dispuesto en la presente ley serán sujetos de responsabilidad, de conformidad con lo previsto en el Título Cuarto de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos referente a la responsabilidad de los servidores públicos y sus leyes reglamentarias.

Transitorios

Primero. El presente Decreto entrará en vigor al día siguiente de su publicación en el Diario O?cial de la Federación.

Segundo. El Consejo Nacional del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas se constituirá dentro de los seis meses siguientes a la publicación de este Decreto en el Diario O?cial de la Federación. Para este efecto, el Secretario de Educación Pública convocará a los directores y rectores de las escuelas, instituciones de educación superior y universidades indígenas, instituciones académicas, incluyendo entre éstas especí?camente al Centro de Investigación y Estudios Superiores en Antropología Social, así como organismos civiles para que hagan la propuesta de sus respectivos representantes para que integren el Consejo Nacional del Instituto. Recibidas dichas propuestas, el Secretario de Educación Pública, los representantes de las Secretarías de Hacienda y Crédito Público, de la Secretaría de Desarrollo Social, de la Secretaría de Comunicaciones y Transportes, del Consejo Nacional para la Cultura y las Artes, del Instituto Nacional Indigenista, de la Secretaría de Relaciones Exteriores, resolverán sobre la integración del primer Consejo Nacional del Instituto que fungirá por el período de un año. Concluido este plazo deberá integrarse el Consejo Nacional en los términos que determine el Estatuto que deberá expedirse por el primer Consejo Nacional dentro del plazo de seis meses contado a partir de su instalación.

takàçànñà xàçà ndìkí ndóoyó xíçín tnáçanyó. Cámara de Diputados del Congreso de la Unión, las Legislaturas de las Entidades Federativas y los Ayuntamientos, nàyó"o taxina ndàyí ñàkee síín siòçón ñàkuni ñóçónnà ñoo nòòkáçànnà tnòçon xììxítnàná, ñàkivi kundaana ñàònvása ndiçi xàçà tnòçonyó, tatyindeéná miíyó ñàtaayóñá, ñàkaçviyóñá, ñàkàçànyóñá, tasánàçànyóñá sàçyayó, ñàkivi nandisíín ndaaña, tandòoña ndaçà sàçyayó.

NDÀYÍ ÒKÒ ÒNÌ: Ndiçi nìvi nàkátyíño veçe INALI xíniñóçón kasandivina ndàyí káçàn xàçà nàkátyíño xíçín nàtyíño ñoo nìtàçvì niçni nòòñóçòn NooKòçyó naní Ley Federal de los Trabajadores al Servicio del Estado, ñàvàxi táçvi B kánakaà nòòndàyí 123 tìxi Ndàyí káçno ÑooKòçyó.

NDÀYÍ ÒKÒ KÒMÌ: INALI kàçàn tnáçanña xíçín nàtyíño nàkísandivi ndàyí ÑooKòçyó ñàtiin yòçvìnà nìvi nàkáçàn ndaa, nàkáçàn ndìvàça xíçín nàkáçàn tnòçon xììxítnà, áánnà xìín kuni nìvi yóço, áánsándáçvína, áánkísandìvàçana, áányáça ndosoná nòòndàyí ñàxàvàxi tyiño tyindeéyó, ñàtyítnónì xàçà nàkáçàn tnòçon xììxítnà ÑooKòçyó.

NDÀYÍ ÒKÒ ÒçÒN: Ndiçisaá nàtyíño xíçín nàkátyíño nòòná, taònvása kándíxana ndàyí yóço, ndá kuàtyi miínákúuña, tyikoo yòçvìná, ndàná kátyí táçví kòmì vàxi nòòNdàyí káçno ÑooKòçyó, ñàkáçàn ndínà tyíño koto niçnina yoo kúu ñàkéçénà kátyíño ndiçisaá veçe tyiño yíyó ÑooKòçyó.

ÑÀKÓNÌ KUNANI.

ÑàNòó: Ndàyí yóço kundayáçvíñá táxànìkìtínòò ninka kìvì, tyixànàkosòñá tìxi Diario Oficial de la Federación.

ÑaÒvì: Consejo Nacional ñàxínì xàçà INALI, ndukútù tutu xàçàñá tìxi ñàìñò yòò, xàkivi kèta ndàyí yóço nòòDiario Oficial de la Federación. Ñàkivi kundiviñà yóço, xíniñóçón tà Secretario de Educación Pública nakanara nàndíso xíçín veçe nòòkáçvina, nàxàkáçvi síkóón, nàkáçvi kàçàn tnòçon xììxítná. Saáti nàCentro de Investigación y Estudios Superiores en Antropología Social, nànákuutnáçanmií, ñàkivi kasavàçana tutu ñàkáçàn xàçà nàndíso xíçín Consejo Nacional de INALI. Táxànàkiçinna ñàyóço, tatàSecretario de Educación Pública, nàndíso xíçín Secretaría de Hacienda y Crédito Público, nàndíso xíçín Secretaría de Desarrollo Social, nàndíso xíçín Secretaría de Comunicaciones y Transportes, nàndíso xíçín Consejo Nacional para la Cultura y las Artes, nàndíso xíçín Instituto Nacional Indigenista, xíçín nàndíso tyiño xíçín Secretaría de Relaciones Exteriores, ndiçinà yóço kasandivina xàçà Consejo Nacional ñàkuundaa tyiño ñii kuìyà. Táxànìtnòndaa kìvì yóço, xíniñóçón nakiçin tnáçanna tukuna, tìxi ñàìñò yòò nàndukúná nàxàá nànakòçon tìxi Consejo Nacional.

Tercero. El catálogo a que hace referencia el artículo 20 de la Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas, deberá hacerse dentro del plazo de un año siguiente a la fecha en que quede constituido el Consejo Nacional del Instituto Nacional de Lenguas Indígenas, conforme al artículo transitorio anterior.

Cuarto. El primer censo sociolingüístico deberá estar levantado y publicado dentro del plazo de dos años contado a partir de la entrada en vigor de este Decreto. Los subsecuentes se levantarán junto con el Censo General de Población y Vivienda.

Quinto. La Cámara de Diputados del Congreso de la Unión establecerá dentro del Presupuesto de Egresos de la Federación, la partida correspondiente al Instituto Nacional de Lenguas Indígenas, para que cumpla con los objetivos establecidos en la presente ley.

Sexto. Los congresos estatales analizarán, de acuerdo con sus especi?cidades etnolingüísticas, la debida adecuación de las leyes correspondientes de conformidad con lo establecido en esta ley.

Séptimo. En relación con la fracción VI del artículo 13 de la presente Ley, en el caso de que las autoridades educativas correspondientes no contaran con el personal capacitado de manera inmediata, éstas dispondrán de un plazo de hasta dos años, a partir de la publicación de la presente Ley, para formar al personal necesario. Con el edu.redde cumplir cabalmente con dicha disposición, las normales incluirán la licenciatura en educación indígena.

Octavo. Se derogan todas las disposiciones que contravengan al presente

Decreto

México, D.F., a 15 de diciembre de 2002.- Sen. Enrique Jackson Ramírez, Presidente.- Dip. Beatriz Elena Paredes Rangel, Presidenta.- Sen. Sara I. Castellanos Cortés, Secretario.- Dip. Adela Cerezo Bautista, Secretario.- Rúbricas".

En cumplimiento de lo dispuesto por la fracción I del Artículo 89 de la Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos, y para su debida publicación y observancia, expido el presente Decreto en la Residencia del Poder Ejecutivo Federal, en la Ciudad de México, Distrito Federal, a los diez días del mes de marzde dos mil tres.- Vicente Fox Quesada.- Rúbrica.- El Secretario de Gobernación, Santiago Creel Miranda.- Rúbrica.

Ñàònì: Tìxiñà ñii kuìyà, táxànàkiçin tnáçan nàConsejo Nacional INALI, xíni ñóçón nakayaná ndiçi nòòkìvì tnòçon xììxítnàyó, ñàyíyó tìxi ñoçòn ÑooKòçyó, ndàná kátyí ndàyí òkò ñàyíyó nòòtutu yóço.

Ñàkòmì: Tìxiñà òvì kuìyà táxà nàkoso ndiçi kìvì tnòçon xììxítnàyó yíyó tìxi ñoçòn ÑooKòçyó, yóço vàxi ndàsaa nòòkúu tnòçon, ndàsaa nòòkúuñà násàmanòòñá, ndàsaa kàkúu nìvi nàkáçàn tnòçon xììxítnà. Táxànìtnòndaa kuìyà ndakòo Censo General de Población y Vivienda, tìxiñà yóço ndakòo tutu xàçà tnòçon, xàçà nìvi nàndóo ñoçòn ÑooKòçyó.

Ñàòçòn: Cámara de Diputados del Congreso de la Unión kaçnda tyíñoña ndàsaa siòçón koniñóçón INALI ñàkivi kasandiviña ndàyí kómíñá.

Ñàìñò: Veçe tyíño Congreso ñoo nòònìtàçvì niçni tìxi ñoçòn ÑooKòçyó, xíniñóçón nakuniña ñii ñii nòòsáma nòòtnòçon káçàn nìvi nàníçin yityì xììxítnà, taxíniñóçón nasàma ndàyí ñàònvása yíyó vàçà, tanakùtnáçanna, kàçàn tnáçanna ndìkí kooña.

Nataçví sìnìná xàçà ndàyí ñàxàyíyó, ñàkivi natavaná kìçva, tandìçviña tìxi ndàyí ñoo ñànìtàçvì niçni tìxi ñoçòn ÑooKòçyó.

Ñàùxà: Ndàná kátyí ndàyí ìñò tyatyi ni"ni tixi ndàyí ùxù ònì ndínà tyíño nàndíso xíçín ñakáçvina, kotona táònkòó nìvi nàxíni kaçvi tnòçon xììxítnàna, tanòòñà òvì kuìyà, tasíkaçvina nìvi nàkatyíño xíçínná, táxànìxìnona kàçvina, kivi koniñóçón veçe INALI nà. Ñàkivi kundivi ndàyí vàxi nòòtutu yóço, ndiçi saá veçe Escuela Normal kukomíñá ñii Licenciatura ñà káçàn xàçà tnòçon xììxítnàyó, ndìkí tákunà ñoo nondóona, yoo kúuñà xíka ñini na.

Ñàònà: Ninka nòòkà ndàyí ñàònvása káçàn ndàná káçàn ndayí yóço, ònvásakundaa yáçvíñá.

 

 

Autor:

Melquiadez Romero Librado

Universidad Autónoma de Guerrero

ISBN 978-607-7538-12-7

tu"un savi / castellano

mixteco de Guerreo de la costa / castellano

TRADUCCIÓN

Mtro. Melquiadez Romero Librado

Asesoría: Carol F. Zylstra D. y Lynn Anderson C.

Privada de Relox No. 16 piso 5, Col. Chimalistac, Del. Álvaro Obregón, México D. F., C.P. 01070 www.inali.gob.mx enlace[arroba]inali.gob.mx (55) 5004 2100

Partes: 1, 2
 Página anterior Volver al principio del trabajoPágina siguiente